Duck and Cover/
Roger van Bergen
Actie = Reactie
Kunst is een reactie op de omgeving. Al sinds de eerste grotschildering in Lascaux is dat zo. Kunst reageert op actualiteiten. De omgeving beïnvloedt de kunstenaars moedwillig. De actualiteiten zetten de culturele vorming naar hun hand. Het principe is duizenden jaren oud. De machthebber bepaalt de geschiedenis. Hoe ziet een kunstwereld er uit zonder invloeden van buitenaf? Wat als er geen beperkingen zijn? Geen overheid die grenzen stelt, geen activisten die grenzen eisen? Bestaat kunst in totale vrijheid, zonder enige vorm van censuur? Is vrijheid niet het ideaal van iedere kunstenaar?
Censuur
Censuur is omgekeerd evenredig met conjunctuur. Gaat alles goed en heerst er tevredenheid, dan is er weinig kritiek op de kunst. Gaat het minder goed met een land, dan rijzen de onderbuikgevoelens. Sinds 9-11 zijn er honderden Amerikaanse kunstenaars geëmigreerd naar Europa. Het culturele en politieke klimaat in de Verenigde Staten verkilt. Controversiële kunstprojecten worden niet meer geëxposeerd. De federale politie onderzoekt ieder werk dat kritiek uit op de regering. Vele kunstenaars zijn de intimidatie zat. Ze ontvluchten hun land. Het nieuwe conservatisme damt ook in Nederland de vrijheid in. Kunst geeft inzage in andere denkbeelden; het verruimt de geest. Laat nou juist kunst in de hoek zitten waar de eerste klappen vallen. Kunst houdt de cultuur overeind. Niemand perkt dit in, geen overheid met regels, wetten en intimidaties, geen religieuzen met dreigementen of activisten met geweld.
Duck and Cover
Hoe uit een kunstenaars zich zonder rekening te houden met wetten, regels of taboes? Waar voelen kunstenaars zich veilig en worden ze niet bedreigd door de aard van hun werk? Hun eigen atelier moet zo'n plek zijn. Hier maakt de kunstenaar wat die wil. Zonder concessies! Het atelier is een 'safe place'. Een veilig heenkomen om cultureel moeilijke periodes te doorstaan. Door zich volledig in te graven tegen de censuur vindt de kunstenaar de totale vrijheid van meningsuiting terug. Echter, ten koste van de eigen bewegingsvrijheid.
Nieuw en Meer wordt een veilige haven waar kunstenaars 'overwinteren'. En als een nieuwe lente aanbreekt, komen de kunstenaars weer bovengronds. De vrije cultuur viert dan hoogtij.
Duck and Cover,
Federal Civil Defense Administration (1951)